Tăng thuế là biện pháp hiệu quả nhất hạn chế sử dụng sản phẩm có hại cho sức khỏe

 Đó là khuyến nghị được bà Angela Pratt- Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam đưa ra khi trao đổi với báo giới xung quanh vấn đề giải pháp phòng chống các bệnh không lây nhiễm tại Việt Nam.

Để phòng, chống các bệnh không lây nhiễm, WHO khuyến cáo Việt Nam cần tăng mức thuế với các sản phẩm có tác hại với sức khỏe như thuốc lá và đồ uống có cồn. Bà có thể chia sẻ cụ thể hơn về vấn đề này?

Thực tế từ nhiều năm qua, bệnh không lây nhiễm là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tại Việt Nam. Hiện nay chưa có sản phẩm nào gây ra tỷ lệ tử vong cao như thuốc lá, tạo gánh nặng về y tế, sức khỏe, và cả kinh tế. Tại Việt Nam hiện nay giá thuốc lá còn rất rẻ, người dân dễ dàng tiếp cận các sản phẩm thuốc lá có sẵn trên thị trường…  mà một trong những nguyên nhân là do tỷ lệ thuế áp lên thuốc lá quá thấp. 

Có bằng chứng rõ ràng thuyết phục cho thấy đầu tư vào phòng, chống bệnh không lây nhiễm không chỉ mang lại lợi ích to lớn về sức khỏe cho người dân, mà còn cả về mặt kinh tế. Do vậy, một trong những biện pháp mà WHO khuyến cáo và có thể thực hiện đó là đánh thuế với những sản phẩm có hại cho sức khỏe như thuốc lá, đồ uống có cồn bên cạnh việc giảm quảng cáo, giảm hoạt động xúc tiến thương mại để giảm tiêu dùng sản phẩm độc hại.

Tăng thuế với sản phẩm không lành mạnh có hại cho sức khỏe, đặc biệt là thuốc lá, rượu bia, đồ uống có cồn mang lại lợi ích rất lớn, giúp đạt được 3 mục tiêu quan trọng bao gồm: giảm tỷ lệ tử vong, giảm bất công bằng và tăng thu cho NSNN. Tăng thuế thuốc lá cũng tác động nhiều nhất tới nhóm thu nhập thấp và giới trẻ, bởi đây là nhóm nhạy cảm với giá. Nếu có thể tăng thuế để tăng giá bán sẽ ngăn ngừa được giới trẻ hút thuốc, từ đó ngăn được khả năng “tái hút” sau này. Nói cách khác, tăng thuế với thuốc lá giống như tiêm vắc xin để giúp phòng, chống hút thuốc lá. Do vậy, Chính phủ Việt Nam cân nhắc tăng thuế thuốc lá, bượu bia và đồ uống có cồn nhằm mục tiêu giảm sử dụng và có lợi cho sức khỏe của người dân.

Hiện nay, Bộ Tài chính đã xây dựng dự thảo đề nghị xây dựng Luật thuế TTĐB (sửa đổi) trong đó đề xuất tăng mức thuế với sản phẩm có hại cho sức khỏe như thuốc lá, đồ uống có cồn để điều chỉnh hành vi của người tiêu dùng. Bà đánh giá như thế nào về đề xuất này?

Đầu tiên, cần ghi nhận các thành quả đáng khích lệ mà Việt Nam đã đạt được trong việc giảm tiêu thụ thuốc lá thời gian qua. Với những nỗ lực của Chính phủ, các bộ, ngành và các tổ chức, lượng tiêu thụ thuốc lá đã giảm nhẹ trong vài năm gần đây. Tuy nhiên chúng ta cần phải có các hành động quyết liệt hơn nữa để tỷ lệ tiêu thụ thuốc lá giảm mạnh hơn nhằm đạt mục tiêu đã đề ra. Về vấn đề thuế, câu trả lời đơn giản là mức thuế áp dụng hiện nay chưa đủ cao để tác động đến hành vi tiêu dùng.

Chính phủ Việt Nam đã đề ra các mục tiêu tham vọng nhằm giảm bớt gánh nặng do các bệnh không lây nhiễm, cải thiện một số dịch vụ cho người mắc các bệnh không lây nhiễm, bao gồm các bệnh tâm thần kinh thông qua việc giảm mức tiêu thụ thuốc lá. Hiện tại, Việt Nam đã có các định hướng chiến lược và kế hoạch hành động rõ ràng, vì vậy cần tập trung vào công tác triển khai thực hiện để có thể mang lại các thay đổi tích cực đối với sức khoẻ và đời sống của người dân.

Chúng ta đều biết, tăng thuế thuốc lá là biện pháp hiệu quả nhất để giảm mức tiêu thụ nhanh và trong thời gian ngắn. Do vậy, WHO đề xuất Chính phủ Việt Nam cân nhắc áp dụng mức thuế cao nhất có thể để đạt được hiệu quả giảm tiêu thụ thuốc lá trong thời gian tới. Thực tế cho thấy, giá bán lẻ thuốc lá ở Việt Nam rất rẻ, rẻ hơn hầu hết các quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới. Việt Nam cần phải làm cho giá thuốc lá trở nên đắt đỏ để có thể gần như ngay lập tức tác động đến mức tiêu thụ sản phẩm này. Muốn vậy sẽ cần có mức tăng thuế thuốc lá đủ cao.

Vì vậy, tôi chúc mừng và đánh giá cao định hướng sửa Luật thuế TTĐB của Bộ Tài chính, trong đó có việc sửa cách tính thuế với mặt hàng thuốc lá. Hiện tại, các mức áp dụng chưa đủ cao, do đó, chúng ta vẫn chưa nhận thấy mức tiêu thụ thuốc lá giảm. Thực tế ở Việt Nam, chúng tôi nhận thấy các sản phẩm thuốc lá càng ngày càng rẻ. Giá gần như không thay đổi, trong khi thu nhập người dân tăng lên nên sức mua ngày càng cao và việc mua ngày càng dễ dàng hơn. Thậm chí, giá thực của thuốc lá (sau khi tính đến lạm phát) ngày càng rẻ hơn so với trước đây. Vì vậy, đối với thuốc lá, cần đề ra mức thuế đủ cao để có tác động đến tiêu dùng. Do đó, khuyến nghị của WHO là áp dụng mức thuế/thuế TTĐB đủ cao để tác động đến mức tiêu thụ các sản phẩm có hại cho sức khoẻ này.

Việc sử dụng quá nhiều đồ uống có cồn sẽ dẫn đến một loạt tác động tiêu cực đến sức khỏe. Vì vậy, tăng mức thuế áp dụng cho các sản phẩm này cũng cần phải đủ cao để có tác động đến việc tiêu thụ. Nói cách khác, Việt Nam cần đặt các mức giá đủ cao để ngăn cản người mua những sản phẩm không tốt cho sức khỏe này. Đây là nguyên tắc cơ bản. 

Cũng tại dự thảo này, Bộ Tài chính đề xuất đưa đồ uống có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB. Điều này cũng sẽ có ý nghĩa như thế nào đối với việc phòng, chống các bệnh không lây nhiễm tại Việt Nam, thưa bà?  

Chúng tôi hoan nghênh khi thấy đồ uống có đường được Bộ Tài chính đưa vào các danh mục đề xuất đối tượng chịu thuế TTĐB. Tương tự như nguyên tắc đánh thuế thuốc lá và rượu bia, đồ uống có đường cũng là những sản phẩm có hại cho sức khỏe. Vì vậy chúng ta cần sử dụng tín hiệu giá để không khuyến khích tiêu thụ các sản phẩm này, hay nói cách khác, cần làm cho giá các sản phẩm đồ uống có đường đắt hơn. Hiện hành, Việt Nam đã đánh thuế thuốc lá và rượu (dù các thuế này chưa ở mức đủ cao), nhưng lại chưa áp dụng thuế đối với đồ uống có đường. Vì vậy, việc Bộ Tài chính đưa vào đề xuất đánh thuế với mặt hàng này khiến chúng tôi thực sự vui mừng.

Thực tế đã có nhiều bằng chứng từ nhiều quốc gia trên thế giới chứng minh việc đánh thuế TTĐB với đồ uống có đường là biện pháp thực sự hiệu quả. Thống kê trên thế giới hiện có hơn 100 quốc gia đánh thuế đối với đồ uống có đường dưới nhiều hình thức. Đồng thời ngày càng có nhiều bằng chứng thuyết phục tương tự như đối với thuế áp trên các sản phẩm không tốt cho sức khỏe khác, khi đặt thuế ở mức đủ cao, sẽ tác động đến tiêu dùng. Đồ uống có đường rất có hại cho sức khỏe.

Việc tiêu thụ đồ uống có đường không có mang lại bất kỳ lợi ích dinh dưỡng nào. Mức độ tiêu thụ sản phẩm đồ uống có đường có mối quan hệ trực tiếp với tỷ lệ thừa cân béo phì ở trẻ em. Vì vậy, chúng tôi hy vọng đề xuất này được chấp thuận đưa vào Luật Thuế TTĐB sửa đổi.

Xin trân trọng cảm ơn bà!

---

Nguồn: www.thuenhanuoc.vn

Công ty TNHH Kiểm toán Win Win